The window on the west side opens my attic to my fellow citizens: the Dutch. (In fact to the world: the train to the airport is only five minutes away.) From my attic I can see the Old Church (now an exposition hall), the original Amsterdam
stock exchange (now a concert hall) , the stock market, the supermarket, the Royal Palace (the marriage market), the big Drug Dealer (the dream market), and the beautiful girls and boys from the sex market - this is the famous Red Light District. So from my window I have got the Universal Market in one panoramic view:
God, Capital, Commerce, Art, Royalty, Drugs, and Sex.

It's the only place on the planet where you can hear three carillons at the same time, all built by the architect Hemony: Oude Kerk, Palace, and Zuiderkerk. The carillon has already served for four centuries as the largest musical instrument on the planet; it is the authentic Dutch contribution to the 'world-symphony-orchestra'.
My carillon piece Alarm was premièred in 1994 as a trio for these three carillons, linked to each other by telephone. (They are, however, not in tune with each other, as you can hear on the cd) For many Dutch people abroad (like my family in California) the sound of a carillion alone can mean an acute attack of homesickness.
I wrote an essay on the history of our national instrument (in Dutch) in Het Componeren van de Hemel ( see page 149 etc. )

In the nineteen eighties I became very much involved in actions against what became known as the 'Stopera-debacle'. It was the tragic mistake of the Amsterdam city councel to build a new opera house annex townhall, as a typical Dutch compromise (we call it the poldermodel) between politics and art. The BBC called the result A crime against the city!

And that's exactly what it is.
Since my work in the field of opera was officially one of the reasons to build this first opera house in Holland, it was also a crime against me personally - rape, murder, theft, you name it. In the many polemical articles I wrote in the eighties I cursed the whole project, which it deserved. And when it was conceded, after it was unstoppably built, that I was right, I was never forgiven. So the Stopera (stop opera, as the man in the street calls it) pollutes my relation with the city for as long as it stands. All I can do is to dream of the day when it will be demolished, as I describe in my

STOPERAPROFETIE
(published in the local paper Binnenkrant of 8 octobre 2000.)

A more uplifting article is about the recent renewal of the Dam square is:
DUIZENDJARIG PLEIN
(published by NRC Handelsblad of 4 may 2001).

It is followed by an open letter to the homophobic imam of Rotterdam:
OPEN BRIEF
(publised by Trouw of 22 june 2001), and by a 'letter to the editor' about Stockhausen's reaction to 11 September
(see also CLOCKWISE), with the title

All four articles remain untranslated for the time being and will be followed by more, since the end of history has yet to arrive in my attic.

STOPERAPROFETIE

In 2058, als we ruim een halve eeuw verder zijn, is de Stopera eindelijk afbetaald en kan het gedrocht worden gesloopt. Net als bij het Maupoleum in de Jodenbreestraat, zal dat gebeuren tot op straatniveau. Alles daaronder (zijnde het duurst) mag blijven - het is goed genoeg voor de opslag van auto's.
De Stopera, als het poldermodel in architectonische klei-vorm, van de architect die er nog de Prix de Paardelul mee won (paardelul is baksteen in het bouwjargon), zal dan twee generaties lang de gelegenheid gehad hebben de voorbijgangers en gebruikers te banaliseren, te beledigen en te ergeren. Want het compromismodel, het poldermodel, mag dan goed zijn voor de politiek, voor de kunst is het een ramp, zoals al te voorzien was in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Toen stortte het denkende deel van de stad zich als een man op de maquette, huilend, vloekend, schreeuwend van wanhoop. De grootste Nederlandse architect voerde hen aan en sloeg het model aan barrels. 'Kijk', zei wethouder Sinnighe, de latere intendant van het gedrocht, 'daarom vragen wij u ook nooit, meneer van Eyck!' Z'n triomfantelijke grijns zie ik nog voor me.

Twee generaties gebouwde treurnis op de gevoeligste plaats van de stad, daar waar de rivier de onaantastbare grachtengordel binnenstroomt. Kan het barbaarser?
Neen!
Daarom werden de beide archtecten (wier namen ik nu even kwijt ben) in 2048 nog op hoge leeftijd uit hun misselijkmakende maffiavilla's gesleurd, om voor een Internationale Hof in Den Haag te verschijnen, en te worden veroordeerld voor 'misdaden tegen de cultuur'. De BBC-getuige riep de wereld opnieuw toe:
"the Stopera is a crime against the city!".
Er volgden zware straffen, want misdaden tegen de cultuur verjaren evenmin als die tegen de menselijkheid.
Maar toen de rommel eenmaal was opgeruimd, in 2060, kwam de weg vrij om op deze plek een schitterende, levenslustige, de mensen uit hun gerief rukkende opera te bouwen, die geopend werd met Houdini.
Leve de toekomstdroom!

Duizendjarig plein

Door deze grootse, 35 miljoen gulden kostende operatie is het hele plein nu zelf een monument geworden, met drie duidelijke spanningsvelden: het republikeinse Stadspaleis, de torenloze Nieuwe Kerk en het Nationale Monument.
Dit zijn de drie protagonisten uit een historisch drama. Naast hen scharen zich de verschillende personages uit het dagelijks leven om het plein, de een architectonisch wat beter geslaagd dan de ander: de bank, het warenhuis, het kantoor, het hotel, het kledingmagazijn en de reisburo's.
Het Stadspaleis stamt uit de tijd dat voor het eerst in de geschiedenis een republikeinse staat de Kerk terzijde schoof, waardoor de bloedig bevochten scheiding tussen kerk en staat mogelijk werd die nu overal in Europa (behalve natuurlijk in Vaticaanstad) een heilzaam feit is. (Daarop kwam 'slands kardinaal bij onze premier onlangs nog een kopje koffie drinken.)
De Nieuwe Kerk is de inmiddels volkomen geseculariseerde ruimte waarin op prachtige tentoonstellingen de verschillende wereldreligies hun emancipatie tot kunst laten zien. Inderdaad: 'de weg naar de hemel', zoals de nu lopende tentoonstelling heet.
Tegenover deze beide actoren staat, in zijn zes zwartgranieten ringen monumentaler dan ooit, het Monument voor de doden, het oorlogsmonument waar de politieke rituelen plaats vinden. Door de geslaagde opheffing van de tweedeling van het plein is het Monument nu het centrale punt in de ruimte geworden. Het hele plein zelf is daarmee het Monument:

Een monument om duizend jaar te gedenken
dat wij in de twintigste eeuw op het nippertje
en zonder veel eigen verdiensten
aan de hel van het Duizendjarig Rijk ontkomen zijn.

Doordenkend in deze richting is het bericht dat de gemeente van plan is om na de Dodenherdenking de kermis op het nieuwe plein te pleuren bijna niet te geloven! Vanwege de poen, natuurlijk. De gedoogpest van het consumentisme, de geestelijke mond- en klauwzeer van de commercie heeft Damrak en Rokin al in z'n greep - nu is de Dam aan de beurt.. Wie van de gemeentelijke Stoperaliefhebbers het op z'n geweten heeft het meesterwerk van Simon Sprietsma en de zijnen op de meest bijzondere plek van het land zonder dralen te ontwijden met een platte kermis, met olie- en vetvlekken en andere beschadigingen , en vooral met een maniakaal-krankzinnige herrie die een hele woonwijk een week lang psychisch onbewoonbaar kan maken, zal wel voor eeuwig in de burocratische hooiberg onvindbaar blijven.En dat alles voor een paar extra beslastingcenten die door een wurgend opgeschroefde kermisbelasting de onderste en jongste laag van de bevolking uit de zakken wordt geklopt.
Wat een huisjesmelkersmoraal, wat een schandaal! Dit is geen kwestie van smaak meer (want er is natuurlijk niets tegen een kermis) maar van beschaving. Zoals het geen kwestie is van smaak maar van beschaving om niet in het nieuwe tafellaken je neus te snuiten (wat nog niet eens zo lang geleden gebruikelijk was.) Is dit de vrucht van de 'moet-kunnen'-cultuur? Zijn er werkelijk niet genoeg zinnige bestuurders in Amsterdam die kunnen verhinderen dat de gemeente zijn neus in zijn eigen nieuwe tafellaken snuit?
Onlangs las ik bij Simon Schama dat deze stad in de Gouden Eeuw goed bestuurd werd. Jeminee, dacht ik, dat kan dus ook.

Dit stuk werd voltooid op 5 april 2001, de dag dat geheel onverwacht Rob Stolk stierf. Hij was een van de grote gangmakers van de provobeweging, die in 1966 in de kelder van mijn huis onderdak vond. Het is aan hem opgedragen en werd op Dodenherdenkingsdag (4 mei) in het NRC Handelsblad in enigszins verkorte vorm gepubliceerd.
Simon Sprietsma, de pleinarchiect, staat het hier te lezen. Met zijn steun heb ik de betreffende gemeentedienst nog voorgesteld om bovenstaande alinea over de betekenis van het Plein/Monument in een straattegel vast te leggen, maar die suggestie is in burocratische onmacht verdampt.

OPEN BRIEF

Deze brief, enigszins verkort, stond een week na die van de imam in Trouw. Natuurlijk heb ik er nooit een reactie op gehad. Daarvoor was de toon ook veel te soft - boeren macho-Allah verstaat alleen geweld.
Inmiddels is het 11 september geweest in de wereld, waarmee de dialoog alleen maar moeilijker is geworden. Maar gelukkig zijn er ook moslims als de Franse academicus Aberrahim Hafidi, die in Liberation schreef:

Dit geluid hebben we in Nederland uit de moslimhoek nog niet gehoord.
In tegendeel. Een schaamteloos publiciteitsgeile nep-imam als Abdullah BeunHaselhoef verklaarde onlangs op de radio dat

' een moslim, naar mijn begrip van de Koran, het in het hypothetische geval eens moet zijn met de doodstraf voor homosexuelen die in het openbaar penetreren, mits hun daad door vier getuigen, alle betrouwbaar,word gezien.' (beide moslimleiders werden door Ephimenco in Trouw van 30 october 2001 geciteerd.)

Met imams als El Moumni en Hazelhoef kan men de dialoog eigenlijk alleen met dichtgeknepen neus voeren. Intussen wordt het iedere dag urgenter om de strikte, zwaarbevochten scheiding tussen geloof en staat, die wij in dit gezegende land kennen, met alle macht te handhaven: Je maintiendrai!

Geschrokken van de reacties in het land trok Beunhazelhoef al op 2 november in Trouw zijn dikgebreid boetekleed aan. Plotseling vond hij dat zijn pleidooi voor de doodstraf voor publiekelijk penetrerende homo's "ten diepste indruist tegen alles waarvoor ik echt wil staan" , en zegt hij nu te willen streven naar "de dialoog met andersdenkenden in een samenleving waarin kerk en staat gescheiden zijn". Hardstikke braaf allemaal, maar weinig overtuigend. Want de bron van zijn eerder geuite overtuiging zat veel dieper dan de publieke opinie op dit moment in dit land. Die bron is te vinden in oude, heilige, onaantastbare, eeuwige, door God zelf geschreven teksten, waar je je hele bestaan in onvoorwaardelijke gehoorzaamheid op gebouwd hebt. Zulk soort gehoorzaamheidsfundamenten verleg je niet eventjes van maandag op dinsdag met behulp van openbare excuses, hoe welgemeend ook. Daar is meer breekwerk voor nodig, meer moed. Sapere aude! Durf te denken!, zei Kant.
Maar al spoedig hierna bleek Beunhazelhoef een gewone hochstapler te zijn die sprak namens niemand…

De inmiddels wereldberuchte opmerkingen van de Duitse componist Karlheinz Stockhausen over het trauma van de Twin Towers, die hem in Hamburg op vier geannuleerde concerten kwamen te staan, zouden de echte kenners van zijn werk niet mogen verbazen. Tien jaar geleden, naar aanleiding van de premiere van zijn opera Dienstag aus Licht in de Amsterdamse Stopera, zei de componist dat zijn werk ging over de strijd tussen Goed en Kwaad, meer precies: 'tussen hen die de vrede willen mèt God , en hen die dat willen zónder God' - tussen theocraten en democraten dus. Er kon ook geen twijfel over zijn eigen positie bestaan: Stockhausen is een verklaarde theocraat. De scheiding tussen kerk en staat, tussen kunst en politiek, is hem een gruwel. Het had dus niemand hoeven te verbazen dat het optreden van de moslimfundamentalisten in New York hem zou inspireren om het achterste van zijn tong te laten zien.

Omdat de Nederlandse kranten verschillende versies van zijn gewraakte opmerkingen publiceerden kan men het beste een oorspronkelijke Duitse weergave ervan gebruiken, zoals die bijvoorbeeld stond in de Süddeutsche Zeitung van 19 september. Bovendien klinkt dat toch anders…

Stockhausen zei:
'Was da geschehen ist, ist natürlich - jetzt müssen Sie alle Ihr Gehirn umstellen - das grösste Kunstwerk , was es je gegeben hat.'
Waarmee al direkt het kader is aangegeven waarbinnen zijn woorden gehoord moeten worden: het modernistische dogma uit het begin van de vorige eeuw dat zegt dat alles kunst is (bijvoorbeeld: urinoir + handtekening = kunst) - een totalitaire, tirannofiele theorie, die nog steeds grote aanhang geniet onder kunstmanagers.

Om daarin mee te gaan moeten wij inderdaad eerst ons 'Gehirn umstellen', dat wil zeggen onszelf hersenspoelen. Dan zullen wij beloond worden met het inzicht
'dass also Geister in einem Akt etwas vollbringen, was wir in der Musik nicht träumen können, dass Leute zehn Jahre üben wie verrückt, total fanatisch für ein Konzert, und dann sterben.'
Met andere woorden: eigenlijk moeten de musici van Stockhausen zich schamen dat zij een uitvoering van zijn werk overleven. (Wat hij met zijn 'Helikopterkwartet' misschien nog het dichtst benaderde - men kan zich achteraf afvragen welke ramp ons indertijd boven het hoofd hing, in het Holland Festival onder van Vlijmen…) Maar om
'das grösste Kunstwerk, was es überhaupt gibt für den ganzen Kosmos'
te maken is een stanley-mesje en een paar vlieglessen heel wat efficienter dan het componeren van een zeven dagen durende 'Licht'-opera, die evenveel licht bevat als de Pravda waarheid, en waar nauwelijks nog een hond op reageert Men hoort dan ook een ondertoon van afgunst in Stockhausens woorden doorklinken.

'Stellen Sie sich doch vor, was da passiert ist',
raaskalt de componist verder.
'Da sind Leute, die sind so konzentriert auf eine Aufführung,
und dann werden 5000 Leute in die Auferstehung gejagt…
in einem Moment. Das könnt' ich nicht.
Dagegen sind wir als Komponisten gar nichts.'

'In die Auferstehung gejagt'…met deze Auschwitztaal onthult hij zijn gulden vlies: zijn fundamentalistische geloof. Zoals Paulus de gelovige Korinthiers bezwoer dat zij na hun dood 'in een ondeelbaar ogenblik, bij de laatste bazuin (-) onvergankelijk opgewekt zullen worden' (1 Kor. 15 :52).

De misdadige, miserabele kamikazemoslims in New York, en hun arme juichende moeders thuis, geloofden dat zij door de brandende poort van de Twin Towers rechtsstreeks het paradijs binnenvlogen.
Hun fundamentalistische geloofsverwant en muzieksekteleider Karheinz Stockhausen, heeft daarover in Hamburg woorden gesproken die hij, ondanks wanhopige pogingen daartoe, nooit meer ongesproken kan maken. Zij tonen opnieuw aan dat de componist van het monsterlijk megalomane Licht een mesjogge messias is, wiens ergste vijanden de ongelovige honden zijn.

Intussen zitten die achter de heilige geitenhoeder Bin Laden aan, en ook hier kan het Boek der Gelovigen nuttige aanwijzingen verschaffen.
In Genesis 4 wordt verteld hoe Kain zijn broer Abel uit wrok en ressentiment doodslaat. Hij wordt 'een zwerver en een vluchteling op de aarde' en is bang dat 'ieder die mij aantreft mij zal doden'. Maar God zegt: 'Geenszins; ieder die Kain doodt zal zevenvoudig boeten', en Hij beschermt hem met het befaamde Kainsteken. Daarop verschuilt Kain zich en gaat hij wonen 'in het land Nod, ten oosten van Eden'. Inderdaad, in Afghanistan! (Want Eden is het tegenwoordige Irak.)
Erop af, Nato! Pak hem, broeders! Ook al is de God van Karlheinz en Kain bin Laden daar falikant op tegen. Maar als zij eenmaal in de wederopstanding gejaagd zijn hebben zij alle tijd om alles eens rustig samen uit te praten.